De nieuwe stationsomgeving
In de nieuwe stationsomgeving van Alphen aan den Rijn is een opvallende fietsenstalling neergezet: de `Fietsappel'. Het is een onbewaakte stalling, in een rond gebouw, met een spiraalvormig omhoog lopende vloer. Drie-en-een-halve verdieping zijn volgezet met fietsenrekken. Er zijn twee in-/uitgangen: onderaan, aan de zijde van de stationstunnel, en anderhalve verdieping hoger, aan de zijde van hotel Toor. De Fietsappel is op woensdag 18 augustus 2010 officieel geopend.
De Fietsappel, een ontwerp van architect Wytze Patijn, staat aan de centrumzijde van het spoor, ten noordwesten van de inrit van de tunnel onder het spoor door. Naast de Fietsappel zijn er in de nieuwe stationsomgeving een tweede onbewaakte stalling ingericht (aan de kant van Kerk en Zanen), alsmede een nieuwe bewaakte stalling.
De nieuwe stationsomgeving
De uitgang onderaan, aan de zijde van de stationstunnel, lijkt ronduit gevaarlijk: je kunt pas heel laat zien of er fietsers van rechts, uit de tunnel, komen. Ook was het wat raar dat je niet naar de Fietsappel (een fietsenstalling tenslotte) mocht fietsen over het tegelpad tussen het stationsplein en Sandton Hotel Toor. Over deze beide zaken hebben we in oktober 2010 een brief naar de gemeente Alphen aan den Rijn gestuurd.
Hierop hebben we eind november 2010 een antwoord gekregen. Anders dan wij vond de gemeente de op dat moment reeds genomen maatregelen bij de uitgang onderaan de Fietsappel voldoende: een reflecterende streep en een tijdelijk bord dat waarschuwt dat er fietsers aan kunnen komen. Hierbij voerde de gemeente aan dat zij geen klachten van burgers heeft ontvangen over de situatie.
Met het tweede punt in onze brief hebben we wel snel resultaat bereikt:
Het tegelpad tussen het stationsplein en Sandton Hotel Toor is opengesteld
voor fietsers (november 2010).
Sinds maart 2010 kunnen fietsers en voetgangers bij het station in Alphen aan den Rijn via een brede tunnel onder het spoor door. Aan de centrumzijde van het spoor werd in augustus 2010 de Fietsappel geopend. De uitgang onderaan deze stalling was echter gevaarlijk, omdat je zeer slecht zicht had op de fietsers en bromfietsers die van rechts uit de tunnel komen. Omdat mensen die hun fiets in de Fietsappel gezet hebben en een trein willen halen vaak haast hebben, nemen ze lang niet altijd de tijd om goed uit te kijken bij het oversteken van het fietspad. Bovendien staken voetgangers vaak schuin het fietspad over tussen Fietsappel en perrons. Hierdoor moesten de fietsers, die onderin de tunnel een hoge snelheid hebben, heel goed opletten en soms plotse uitwijkmanoeuvres maken.
Bij de uitgang onderaan kun je heel moeilijk zien of er verkeer van
rechts uit de tunnel komt. Aanvankelijk stond er nog wel een bord
om mensen te attenderen op het fietspad (2 september 2010).
Al in oktober 2010 heeft de Fietsersbond hierover een brief naar de gemeente Alphen aan den Rijn geschreven. De reactie daarop was teleurstellend: de gemeente stelde dat ze al enige maatregelen had genomen om de mensen die uit de Fietsappel komen te attenderen op het fietspad (een witte streep en een tijdelijk bord), en dat ze helemaal geen klachten van burgers over de situatie had ontvangen. Kortom: er was geen probleem.
Helaas was er wel degelijk een probleem. Er vonden bijna dagelijks aanrijdingen plaats. Naar aanleiding hiervan stond er in AD Groene Hart van zaterdag 8 oktober 2011 een uitgebreid artikel over de situatie.
Inmiddels raakte ook de gemeente Alphen aan den Rijn ervan overtuigd dat er iets moest gebeuren. Voor Radio West verklaarde wethouder Kees van Velzen van verkeer op dinsdag 11 oktober 2011 dat hij de suggesties van de Fietsersbond (een muurtje/hekje om te voorkomen dat mensen vlak bij de dode hoek oversteken, en een hek tussen voetpad en fietspad zodat voetgangers recht over moeten steken) bruikbaar vond. Voor de zekerheid hebben we naar aanleiding hiervan toch nog maar een tweede brief naar de gemeente gestuurd.
Op donderdag 13 oktober 2011 liet de gemeente weten dat ze inderdaad aan de slag zou gaan met twee hekjes. Als het goed is, zouden deze begin december 2011 geplaatst worden. Uiteindelijk is dit donderdag 22 december 2011 geworden.
De Fietsersbond is blij met het resultaat, en denkt dat de situatie nu veiliger is geworden. Het blijft natuurlijk wel wrang dat de gemeente hier meer dan een jaar voor nodig heeft gehad. Eerdere maatregelen hadden veel (bijna-)aanrijdingen kunnen voorkomen.
De hekjes worden geplaatst.
Het resultaat: de hekjes zijn geplaatst.
De Fietsappel is al meer dan twee jaar open. We kunnen vaststellen dat de stalling meer dan goed gebruikt wordt. Bij een telling op dinsdag 5 oktober 2010 troffen we 853 fietsen aan. Op de bovenste verdieping was nog plaats genoeg. Dit komt doordat de oude onbewaakte stalling aan de centrumzijde nog steeds beschikbaar is. Wanneer die, als gevolg van de verdere ontwikkeling van de stationsomgeving (gedeeltelijk) wordt ontmanteld, zal de druk op de Fietsappel toenemen. Op 13 oktober 2010 heeft de gemeente laten weten dat er op korte termijn nog geen plannen bestaan om delen van de oude onbewaakte stalling aan de centrumzijde te ontmantelen.
Van de 853 fietsen stonden er 94 niet in een rek. De meeste daarvan stonden in de binnenring, netjes tussen de rekken, zonder uit te steken over het middenpad. De overlast op het middenpad valt dus mee. Gelukkig maar, hoewel we hier geen zicht hebben op het werk van de dienst `handhaving': zetten de mensen hun fiets uit eigen beweging zo netjes neer, of worden ze daartoe vriendelijk gemaand? Het is mogelijk dat zo'n fiets tussen-de-rekken het lastiger maakt om de ernaast staande fietsen in-de-rekken eruit te halen. In die zin zouden ze dus toch nog voor enige overlast kunnen zorgen.
Het is overigens niet zo vreemd dat er juist in de binnenring fietsen tussen de rekken in worden geplaatst. De stalling loopt rond, en in zekere zin geldt dit ook voor de rij met rekken. In de binnenring staan de sturen keurig op 37,5 cm afstand (hart-op-hart) van elkaar, maar dat betekent dat de achtereinden van de fietsen verder uit elkaar staan. Dat nodigt dus uit om je fiets er tussen te schuiven. Bij de buitenring is het juist andersom: daar staan de achtereinden op 37,5 cm van elkaar, en is er meer ruimte tussen de sturen.
Bij een latere telling, op 19 april 2011, troffen we nog meer fietsen in de Fietsappel aan: 942 stuks, waarvan 111 tussen de rekken in plaats van erin. En in november 2011 kwamen we al op 1026 fietsen. In mei 2012 waren het er zelfs 1056. Dat waren er dus meer dan de capaciteit van 970 rekken.
Dat leidde nog niet tot problemen, omdat er nog steeds veel fietsen tussen de rekken worden geschoven. Bovenin de Fietsappel waren nog 50 rekken vrij. Toch is dit nog geen kwart van een verdieping. Dit geeft aan dat de Fietsappel steeds beter benut werd.
De druk op de Fietsappel nam alras verder toe. Eind augustus 2012 verhuisde het busstation terug van de Havenstraat naar het NS station. Anders dan in najaar 2011 gesuggereerd is, kwamen er in de buurt van het nieuwe busstation geen extra rekken. De fietsen (een stuk of 100) die de laatste jaren bij de Havenstraat stonden, worden nu voor het grootste deel in de bestaande onbewaakte stalling aan de centrumzijde van het station gezet. Gevolg: de Fietsappel staat inmiddels (september 2012) van onder tot boven helemaal vol. Bij een telling op 13 september 2012 stonden er 1259 fietsen in en om de Fietsappel. (nieuw, 14 september 2012)
Artist's impression van de Fietsappel.
Gezien het aantal fietsen dat we in het najaar van 2007 al aan de centrumzijde aantroffen, en de groei van dit aantal in de daaraan voorafgaande jaren, leek het waarschijnlijk dat de Fietsappel al direct bij oplevering te klein zou zijn. De gemeente kon de indruk niet wegnemen dat fietsers vanuit de richting van het centrum gedwongen zullen worden hun fiets dan aan de zijde van Kerk en Zanen neer te zetten. Daarom hebben we bezwaar gemaakt bij de Artikel 19 procedure die was opgestart voor de Fietsappel. Ons bezwaarschrift vindt u hier. Helaas heeft de gemeente ons bezwaar van de hand gewezen.
We blijven er echter naar streven dat er (op een of andere manier) voldoende onbewaakte rekken aan de centrumzijde van het station komen. Kijkend naar de maquette van de Fietsappel kregen we sterk de indruk dat er ruimte is binnen de Fietsappel zelf. Boven de geplande drie verdiepingen zou nog een extra verdieping met fietsenrekken passen. Daar zouden volgens ons zo'n 200 extra fietsen gestald kunnen worden. Daarom hebben we op 8 april 2008 een brief naar de gemeente gestuurd, met het verzoek zo'n extra verdieping te realiseren.
Naar aanleiding van ons verzoek heeft de gemeente de architect van de Fietsappel gevraagd om uit te rekenen wat technisch gezien de mogelijkheden zijn voor uitbreiding van de Fietsappel. Betrokken gemeente-ambtenaren sloten op dat moment ook niet meer uit dat er ruimte is voor een extra verdieping.
De architect kwam tot dezelfde conclusie, zo hoorden we in juli 2008 van de gemeente. Volgens hem zou je het grootste deel van de extra verdieping echter niet kunnen benutten, omdat de Fietsappel op die hoogte te smal wordt. Er zouden dan maar 50 extra fietsen kunnen staan, De Fietsersbond is hier niet van overtuigd. Waarschijnlijk is de architect ervan uitgegaan dat er ook op de bovenste verdieping aan weerszijden van het gangpad gestald zou moeten worden. Dan wordt de Fietsappel inderdaad al gauw te smal. Wanneer je aan het eind echter nog maar aan één kant van het pad rekken zet (aan de buitenkant, om precies te zijn), kun je volgens ons nog een stuk verder omhoog, en kun je dus ook nog veel meer fietsen kwijt.
Of er nu veel of weinig fietsen op zouden passen, er was nog een ander bezwaar tegen een extra verdieping. In de bouwtekening van de Fietsappel komt namelijk geen extra verdieping voor, en daar mag men niet van afwijken. Bovendien zou de gemeeente eerst nog met hoteleigenaar Toor moeten onderhandelen: omdat die bang is voor inkijk in zijn hotelkamers, staat namelijk in het bestemmingsplan dat er niet hoger gestald mag worden in de Fietsappel dan nu volgens de tekening mogelijk is.
In oktober 2009 meldde de gemeente dat de extra verdieping definitief van de baan was: om binnen het budget voor de Fietsappel te blijven was er voor een lichtere constructie gekozen, en die zou geen extra verdieping kunnen dragen. Men vond het niet de moeite waard om voor 50 extra fietsen (opnieuw ging de gemeente dus uit van 50 extra fietsen...) zoveel extra kosten te maken.
Uiteindelijk bleek dit toch weer niet te kloppen. Navraag bij de aannemer leerde ons in juni 2010 dat de constructie van de Fietsappel wel degelijk stevig genoeg is voor een extra verdieping. De gemeente moest dit vervolgens ook erkennen. Maar helaas: hoger in de Fietappel zitten er in de constructie geen bevestigingspunten, waar de verdieping aan opgehangen kan worden. De extra verdieping zou mede daardoor alsnog erg duur worden.
Voorlopig besloten we het even aan te kijken. Hoe zal het gaan met het gebruik van de Fietsappel? Blijkt hij inderdaad te klein? Zijn mensen bereid om naar de bovenste verdieping te lopen om hun fiets daar neer te zetten? Afhankelijk van de bevindingen kunnen we opnieuw naar de gemeente stappen.
Fietsappel bij nacht. De bouw was nog maar halverwege, maar het zag
er toch al fraai uit (eind mei 2010).
Helaas heeft de gemeente ons verzoek afgewezen. Belangrijk argument hiervoor was dat het financieel toch niet haalbaar zou zijn om een extra verdieping in de Fietsappel te monteren. Het zou dan namelijk nodig zijn om eerst een stuk van de Fietsappel te demonteren, inclusief het gaas. De Fietsersbond is hier niet van overtuigd: wellicht zou je ook van binnenuit een extra verdieping in de reeds aanwezige spiraalvorm kunnen hangen.
In eerste instantie hoeft er sowieso geen probleem te zijn. Al in julli 2008 heeft de gemeente Alphen aan den Rijn laten weten (in antwoord op vragen van onze kant), dat de eerste jaren na oplevering van de Fietsappel een deel van de huidige onbewaakte fietsenstalling aan de centrumzijde van het station beschikbaar blijft. Immers, de stationsomgeving wordt niet in één keer helemaal volgebouwd. Het deel van de huidige stalling tussen de oude bewaakte stalling en het P&R-terrein komt pas later aan de beurt. Hier is plaats voor ongeveer 600 fietsen.
Deze tijdelijke aanvulling van de Fietsappel biedt de gelegenheid om te bekijken hoe de Fietsappel in de praktijk bevalt. Wanneer hij te klein blijkt te zijn, kan men zijn/haar fiets toch nog aan dezelfde kant van het station netjes kwijt. De gemeente kan vervolgens werk maken van een structurele uitbreiding van de capaciteit, zonder dat het meteen een puinhoop wordt. Reden voor een persbericht.
Doodlopende Fietsappel: na drie-en-een-halve verdieping houdt de vloer
met fietsenrekken op. Volgens de Fietsersbond had hier nog wel een extra
verdieping, met mogelijk 200 rekken gepast (18 augustus 2010).
Het speciaal voor de Fietsappel ontwikkelde fietsenrek, met gootjes
om je fiets op zijn plaats te rijden. Je hoeft je fiets dus niet op
te tillen (18 augustus 2010).
Het speciale fietsenrek is helaas niet geschikt voor fietsen met
een ouderwetse spatlap (nog zo'n 10% van de fietsen). De spatlap komt
door het gootje namelijk in de verdrukking (18 augustus 2010).
Een fiets tussen de rekken in de binnenring van de Fietsappel.
Er moet een extra verdieping komen in de fietsappel.
Voor wat het waard is: op deze stelling zijn veertien stemmen uitgebracht, en alle stemmers waren het met de stelling eens. Om de stemming niet beïnvloeden, hebben de actieve Fietsersbondleden in de afdeling niet gestemd, en ook geen mensen opgeroepen om te stemmen.